پرسش اساسی تحقیق
چطور می توان در کالبد جدید با حفظ امکان های مطلوب، اثرات نا مطلوب Void را از میان برد؟
برای دست یابی به پاسخ این سوال، سوال هایی مرتبط ذهن را مشغول می دارد، که پاسخ به آنها راهگشای مسیر تحقیق است :
- Void چیست؟
- Void چه نقشی را در معماری فضا ایفا می کند؟
- عملکرد Void چیست؟
- Void چه امکان های مطلوبی را به مخاطب می دهد؟
- Void چه ویژگی های نا مطلوبی دارد؟
تعریف Void
void فضای خالی اکثرا در میانه ی بنا است. که دید به طبقات پایینی و بالایی را ممکن می کند.
عملکرد Void در سه دسته کلی زیر قابل قرار گیری است. لازم به ذکر است، مرز دقیقی برای دسته بندی وجود ندارد اما این دسته بندی به درک اهمیت موضوع کمک می کند:
۱-احساس فضایی
۲-خوانایی
۳-کارکرد
احساس فضایی
احساسات فضایی که به واسطه void در فضا ایجاد می شود به قرار زیر اند :
- ایجاد امکان توقف و مکث در فضا
- ایجاد محلی برای اجتماع
- ایجاد تجربه فضایی متفاوت با اطراف
- ایجاد فضای باز مرکزی، که شفافیت و گشاده بودن فضا را در پی دارد
- ایجاد بسط فضایی
- افزایش امکان دیدن و دیده شدن
- گشودن زاویه دید در جهات متنوع
خوانایی فضا
voidدر خوانایی فضا نقش بسزایی دارد. این امر از طریق موارد زیر اتفاق می افتد :
- نشانه بودن در فضا
- دیده شدن کلیتی از مجموعه
- درک کلی از چگونگی ارتباطات ، نحوه ی دسترسی ها، مسیرهای ورود و خروج، درک کلی از زون بندی های مجموعه
- درک کلی از طبقات بالاتر و پایین تر
کارکردی
voidکارکردهای متفاوتی در یک فضا دارد، که به قرار زیراند :
- امکان دید به زون های مختلف، فعالیت ها، افراد، ویترین ها و …
- افزایش خواناییکل مجموعه
- دارای خاصیت جمع کننده بودن در یک محیط
- امکان ایجاد تمرکز
- امکان تقسیم کردن فضاها
- امکان نظام دادن به کل مجموعه
- امکان نورگیری طبیعی
- امکان تهویه
- امکان وجود کاربری های ریز در این محل
- امکان وجود کاربری های عمومی در این محل
اثرات نا مطلوب void :
چنانچه طراحی void به درستی انجام نشود. اثرات نا مطلوبی دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- یک حفره یا چاله در مقطع که یکنواختی پدید می آورد
- فضای غول آسا ی فراتر از مقیاس انسانی در محیط داخلی
- ایجاد مسیرهای یکسان حول مرکز (جلوگیری از تنوع فضایی در سطوح مختلف)
- قابل پیش بینی و بعضا تکراری بودن چیدمان طبقات
در ارتباط با Void سوالاتی ذهن را به چالش می کشد:
- آیا یک فضای عمومی لزوما باید دارای Void باشد؟ نبود Void چه تاثیری در انتظام فضایی دارد؟
- آیا مساحت Void باید درصد مشخصی از مساحت کل بنا باشد؟ تعدد Void در یک محیط چه ویژگی هایی را در پی دارد؟
- آیا Void فضایی ثابت در طبقات است؟ تغییر ساختار Void چه تاثیری در ساختار کل فضا ها دارد؟
- کدام یک از ویژگی هایی که Void به فضا می دهد مطلوب است حفظ شود؟
را هکارهای طراحی:
پس از درک مفهوم Void و عملکرد آن، درک اثرات مثبت و منفی که بر فضا دارد، و به چالش کشیدن فرم و تصویر همیشگی Void می توان با ارائه راهکارهای احتمالی برای حفظ امکان های مطلوب و از بین بردن ویژگی های نامطلوب ایده هایی را ارائه کرد:
بر خلاف اکثر بناهای تجاری که مرکزیت بنا با حضور Void است. Void در مرکزیت قرار نداشته باشد
تصاویر ۱و۲-مرکز نبودن وید (قسمت های خاکستری واحدهای تجاری می باشند)
- کشاندن Void به جداره های بنا با این کار امکان دید به مناظر طبیعی و بیرون اتفاق می افتد.
- علاوه بر کشاندن void به جداره ها می توان با شکست زوایا امکان دید به بعضی از قسمت های بنا نیز داده شود و امکان دید افزایش یابد.
تصویر ۳-۶ قرار دادن Void در جداره های بیرونی به جای مرکز بنا
- بر خلاف اکثر فضاهای تجاری که Void جای ثابت و تکراری در سطوح مختلف طبقات را به خود اختصاص می دهد. این فضا در طبقات در محل های متفاوتی قرار گیرد. (چرخش و تکرار ابن فضا در طبقات) .
تصویر ۳-۶ قرار دادن Void در جداره های بیرونی به جای مرکز بنا
- ترکیبی از فضاهای Void، فضاهای نیمه باز، فضاهای باز، فضاهای حرکتی، فضای تجاری و… به صورت یک مجموعه در یک سطح. ( خود این نظام بندی می تواند خطی، شعاعی،مجموعه ای و… باشد).
تصاویر ۱۱- ۱۴: ترکیبی از فعالیت ها
- در تصاویر زیر خطوط در یک روند به چیز دیگری تبدیل می شوند. در یک بنا نیز می تواند این اتفاق بیافتد و فضای وید از یک خط افقی به خط عمودی تبدیل شود و یا محل آن تغییر کند.
تصاویر ۱۵-۲۰
- وجود ارتباط ما بین فضاهای Void در طبقات. (حرکتی- بصری)
تصاویر ۲۱-۲۳
- void به جای یک چفت عمودی عمل کردن، در دو بعد ایفای نقش کند.
تصاویر ۲۱-۲۳
- استفاده از سطوح شفاف به منظور ایجاد خوانایی در نبود Void مرکزی .
تصاویر ۲۱-۲۳
- Void به جای ایفای نقش در مقطع ، در نما و مقطع به طور هم زمان نقش ایفا کند.
تصاویر ۲۵-۲۶
- فضای مرکزی به جای Void معمول به صورت حفره در میانه ی بنا، یک فضای نیمه شفاف معلق مرکزی طراحی شود که کاربری هایی را نیز به جای فضای خالی مرکزی.
تصاویر ۲۷-۲۸
- عبور پل ارتباطی اریب از دل فضای نیمه شفاف مرکزی به جای void معمول .
تصاویر ۲۹- ۳۱
- استفاده از فرم های خطی ، Uو l شکل برای Void .
تصاویر ۳۲-۳۴
- Void به صورت حفره و باز شویی به جای نمایش طبقه ی پایین، گذر افراد از زیر بنا مشخص کند. ( یه صورت پنجره ای چند وجهی در میانه و یا قسمتی از فضا)
تصاویر ۳۵-۳۶
- طراحی Void به صورتی که طبقات بالایی یا پایینی دیده شوند.
تصاویر ۳۷-۳۸ – قسمت های خاکستری فضای تهی در بنا است.
تهیه و تنظیم : بخش تحقیق و آموزش گروه معماری کلیاس کویر- احسان کاخانی، سعیده قرشی، سمیرا اسکندری
نوشته پیش از طراحی یک مجتمع تجاری چه گام هایی اتفاق می افتد : اطلاعاتی در ارتباط با عملکرد void در فضاهای تجاری اولین بار در گروه معماری کلیاس کویر پدیدار شد.
