سخنرانی مهدی گرامی ۶ / اسفند / ۱۳۹۴
مراسم رونمایی از نشریه ۲A ویژه جایزه معماری آسیا ۲۰۱۵
آنچه می خواهم با شما همکاران عزیز در میان بگذارم دغدغه ای است که تصور می کنم دغدغه بسیاری از شما عزیزان نیز باشد وآن اینکه نقش معمار ایرانی در پیشبرد اندیشه های ژرف معمارانه و نیز کمک به ساختن جهانی بهتر چیست ؟
معمار ایرانی و به تبع آن معماری ایران چگونه می تواند نقش شایسته خود را در عرصه جهانی ایفا نماید ؟ اگر چه شاید به زعم بسیاری ، در شرایط کنونی ایران این اندیشه رویایی بلند پروازانه باشد ، امّا باور من بر این است که قواعد بازی در جهان امروز ورای ملیت ها اولویت را به آنانی می دهد که توانایی خویش را می شناسند و برای خویشتن در این بازی نقش تعیین می کنند . پس از آن سایرین باید نقشی را بپذیرند که برای ایشان ترسیم شده است . بنابراین یا نقش خویش را ترسیم می کنی یا برایت ترسیم می کنند و کسی را از حضور و ایفای نقش گریزی نیست .
امّا آیا بطور کلی معماری جایگاه حائز اهمیتی در عرصه جهانی دارد ؟ و آیا معماری از موضوعات اصلی و راهبردی در جهان امروز است ؟
توجه شما را به موضوعی جلب می کنم که همه به آن واقفیم و آن اینکه شرایط جهان در حال تغییر است .
سه موضوع بشر را وارد دوره جدیدی از تجربه زندگی کرده است .
اوّل : تغییرات شدید شرایط آب و هوایی ، که با سرعت در جهان رو به گسترش است .
دوّم : رشد فزاینده جمعیت جهان و نیز تغییر مناسبات سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی در سطح بین الملل و پدید آمدن نقشها ، تعاریف و روابط جدید میان کشورها و همینطور پدیداری مداوم کشورهای جدید .
سوّم : امتداد و پیوستن عصر فن آوری به عصر انفجار اطلاعات.
این سه در اثر گذاری بر هم و نیز بطور مستقل ، نیازها و شرایط جدیدی را بر معماری تحمیل می کنند و از آن مهمتر اینکه : معماری نقشی موثر و الزامی برای یافتن راه حل ها در چنین شرایطی دارد و می توان گفت اگر معماری با تلاش در خور تحسین معماران پیشرو در طی چهار دهه اخیر جایگاه و اهمیت حداقلی خود را در سطح جهان حفظ نموده است ، امروز جایگاه مهم آن برای حل مسائل بشری غیر قابل انکار است.
واقعیت این است که شرایط امروزه جهان دیدگاه عمومی را به موضوع معماری تغییر داده و انتظار این است که توجه معماران معطوف به مسائل ریشه ای و ژرف تری در حیطه فعالیت خود باشد .
در شرایط جدید ، دوره تولید ایدئولوژی های مفهومی که به صورت سبک های مختلف بروز و ظهور می نمودند خاتمه یافته است و الگوهای استراتژیک مهم تر از ایده های بلند پروازانه فرمی هستند . لازم است به این نکته توجه بیشتری شود که معماری نه صرفاً متن است و نه تنها زبان؛ بلکه متنی است چند صدایی. از این روی است که به منزلهٔ امری سرزمینی مورد توجه قرار خواهد گرفت و ضرورت دارد تمامی مقتضیات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، اقلیمی را در بر گیرد.
برداشت من چنین است که معماری برای رسیدن به اهداف و آرمانهای خود بیش از آنکه نیازمند فوق ستاره ها باشد نیازمند معمارانی استراتژیست خواهد بود که فراتر از یک طراح ، مسئولیت های بیشتری برای پاسخ به نیازهای امروز بشر در حوزه معماری بپذیرند .
معماران هنگامی می توانند به اهداف معماری در سطح جهان کمک کنند که بتوانند الگوها ، روشها و برنامه های معمارانه‌ای را که پاسخ گوی دغدغه های جهان امروز است در سرزمین خود داشته باشند .
به دیگر سخن ، معماری جهانی ، معماری‌ای است که سرزمینی بوده و وام دار و پاسخگوی سرزمین خود باشد .
امّا چرا شرایط کنونی زمان مناسبی است تا معمار ایرانی بتواند حضور جهانی پیدا کند ؟
من برای آن دو دلیل عمده قائلم . اوّل ، آنکه عمده تحولات سرزمینی مربوط به کشورهای در حال توسعه است . و این کشورها بیش از هر زمان دیگری نیازمند راه حل های معماری برای پاسخ به نیازها و مسائل مبتلابه خود هستند . در دوره انقلابات صنعتی و پیامد آن جهان مدرن، خاستگاه تولید نیاز ، تولید اندیشه و تولید محصول هر سه یکی بود و اندیشه مدرن با پاسخ به نیازهای خاستگاه خویش شروع به تسری در سایر جوامع نمود . اما امروز خاستگاه نیازها معطوف به جهان درحال توسعه است و از آنجا که موضوع معماری مبتنی بر شرایط فرهنگی ، اجتماعی و سیاسی جوامع است ، بنابراین اندیشمندان هر سرزمین و از جمله معماران اندیشمند آن می‌توانند راهبردهای بهتری برای دغدغه های جامعه خود فراهم نمایند. البته چنان که پیداست، فن آوری در اختیار دیگر کشورها به ویژه جهان غرب است و بی تردید در عملیاتی شدن اندیشه ها نیازمند همکاری با صاحبان فن آوری هستیم. امّا اگر نخواهیم و یا نتوانیم راهبردهای مناسبی ارائه کنیم بی‌شک سعی و خطای پروژه مداران اعم از خارجی و داخلی به هدر رفت منابع و مخدوش شدن هر چه بیشتر چـهره شهرها و نارضایتی مردم از فضای زندگی و تضعیف هر چه بیشتر جـایگاه کشورمان خـواهد انجامید .
( البته بسط این موضوع نیازمند مجال بیشتری است ) .
دوّم ، سرزمین ما دارای پیشینه تاریخی عمیق و در بسیاری از موارد از جمله معماری با پیشینه ای کارکردی ، افتخار آمیز و الهام بخش است .
ما نیازمند آنیم که از تاریخ خویش بیاموزیم ، به واسطه آن پاسخ درستی برای شرایط امروزمان بیابیم و با تولید معماری مفید و منطبق با شرایط و تولید اندیشه های معمارانه پر محتوا و سرزمینی، ضمن افزودن به تلاشهای معماران در سطح جهان به جریان پیشرو در معماری جهان بپیوندیم .
اگر بپذیریم جوائز معماری به ویژه جوائز بین المللی ازمهمترین عرصه‌ها برای معرفی و حمایت جریانهای پیشرو معماری هستند. و از آن جمله جایزه معماری آسیا که با همت ایرانی ارجمند جناب آقای زهادی بنیان گزارده شده است ، می تواند زمینه مناسبی برای معرفی معماری ایران و ارتباط موثر آن با سایر کشورها فراهم نماید . شایسته است این فرصت را غنیمت بدانیم و به عنوان بخشی از مسئولیت حرفه ای خود با مشارکت ، همراهی و نقد موثر کمک نماییم تا این نهال نوپا به درختی تنومند بدل شود . بسیار شگرف خواهد بود اگر این جایزه روشهای متداول دیگر جوائز در دسته بندی عملکردی پروژه ها را تغییر داده و با تنظیم نظام ارزشیابی و روشهای داوری معطوف به مسائل سرزمینی گام مهمی در پیشبرد آرمانهای جهانی معماری بردارد .
مجله معماری مساحت
نوشته معمار ایرانی ، حضور جهانی اولین بار در گروه معماری کلیاس کویر پدیدار شد.
