سپاس‌نامه هیئت داوران در جایزه معماری پریتزکر ۲۰۱۶ (Citation Jury)
الخاندرو آراونا (Alejandro Aravena) پیشتاز نسل جدیدی از معماران است که دیدگاهی کل‌نگر نسبت به محیط مصنوع (Built Environment) دارند و به وضوح، توانایی‌اش را در برقراری ارتباط میان مسئولیت اجتماعی، نیازهای اقتصادی، طراحی زیستگاه انسان و شهر نشان داده است. معمارانِ اندکی وجود دارند که معماری را به مثابه کنشی هنرمندانه و در عین حال، پاسخ‌گو به مسائل اجتماعی و اقتصادیِ روز درک کرده باشند. آراونا، از زادگاه خودْ شیلی، به چنین درکی دست یافته و به این واسطه نقش معمار را به طرز معناداری گسترش داده است.
آراونا، متولد ۱۹۶۷ میلادی است و از سال ۱۹۹۴ تا کنون به فعالیت حرفه‌ای مشغول است. او همواره معماری را با ژرف‌بینی و مهارت بسیار دنبال کرده است. وی مسئول طراحی و اجرای چند بنا برای دانشگاه محل تحصیل خود، دانشگاه کاتولیک شیلی (the Universidad Católica de Chile)، است که شامل این موارد است: دانشکده ریاضیات (۱۹۹۸)، دانشکده پزشکی (۲۰۰۱)، نوسازی دانشکده معماری (۲۰۰۴)، برج‌های Siamese (Siamese Towers) (۲۰۰۵) و اخیراً مرکز نوآوری UC به نام Anacleto Angelini (۲۰۱۴). هر بنا نماینده اندیشه وی در چگونگی استفاده مردم از تسهیلات، بهره‌گیری مدبّرانه و متناسب از مصالح و تعهد در خلق فضاهای عمومی برای بهره‌مند ساختن جامعه وسیع‌تری از انسان‌هاست.
در مرکز نوآوری Angelini بلوغ معمار به وضوح پیداست. این عمارت، با صلابتی آشکار، بسیار انسانی و دعوت‌کننده است. بنا بر خلاف معمولْ از بتن سخت در نمای بیرونی تشکیل شده و آتریومی پوشیده از شیشه در درون دارد. به واسطه حجم بیرونی بنا، مصرف انرژی در کمترین حالت قرار دارد. قسمت درونی نیز متشکل از فضاهای بسیاری است برای مواجهات افراد و شفافیتی که امکان تماشای فعالیت‌های درون بنا را ممکن می‌سازد. آراونا محیطی متشکل از فضاهای زنده، جذاب و پذیرا به وجود آورده است.
الخاندرو آراونا به نوعی کمالِ معمارانه در طراحی فضاهای خصوصی، عمومی و مراکز آموزشی در زادگاه خود و خارج از آن، شامل ایالات متحده امریکا / اقامتگاه و سالن غذاخوری در دانشگاه St. Edward’s University در آستنِ تگزاس (Austin, Texas) و در نقاط بسیار دورتری چون شانگهایِ چین برای طراحی شرکت فرآورده‌های داروسازی نووارتیس (pharmaceutical company Novartis) دست یافته است. او معمار پروژه‌هایی با مقیاس‌های متفاوت بوده است که گستره‌ای شامل خانه‌های تک خانواری را تا بناهای وسیع رسمی شامل می‌شود. وی در تمامی کارهای خود رویکردی تازه داشته و قادر بوده است بدون هیچ ایده یا فرم از پیش تعیین شده به پروژه بپردازد. او درک درستی از مصالح و ساخت دارد و در عین حال از شاعرانگی معماری و قدرت آن در برقراری ارتباط در سطوح مختلف آگاه است.
وجه مشخصه آراونا توجه وی به مسکن اجتماعی است. او و همکارانش، از سال ۲۰۰۰ و با تأسیس ِالِمِنتال (ELEMENTAL)، پروژه‌های بسیاری را با اهداف مشخص اجتماعی محقق ساخته‌اند. آنان که دفتر خود را عملکده «Do Tank»، در مقابل اندیشکده «think tank»، می‌دانند تا کنون بیش از ۲۵۰۰ واحد برای مسکن ارزان‌قیمت اجتماعی ساخته‌اند و این کار را به واسطه راه‌حل‌های خلاقانه و منعطف و مستقیم معمارانه انجام داده‌اند. تیم المنتال در تمامی مراحل پیچیده ساختِ مسکن برای محرومان شرکت می‌کند تا بتواند بهترین نتایج را برای انتفاع ساکنان و جامعه کسب کند. مراحلی چون: تعامل با سیاستمداران، وکلا، پژوهشگران، ساکنان، مقامات محلی و سازندگان. فهم میزان اهمیت آرمان‌های ساکنان و مشارکت فعال ایشان و سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها، به همراه طراحی خوب، دست به دست هم داده است تا فرصت‌های جدیدی برای قشر محروم فراهم آورد. این رویکردِ نوآورانه حوزه نفوذ گذشته معمار را فراخ‌تر ساخته است و اهالی این حرفه را به نمادهایی جهانی بدل ساخته که در صدد یافتن راه‌حل‌های جداً اجتماعی برای محیط مصنوع برآمده‌اند.
معماران و طراحان جوان‌تر که در پی فرصت‌هایی برای تأثیرگذاری و تغییرند می‌توانند از روش الخاندرو آراونا درس بگیرند. روشی که در آن وی به جای آنکه فقط طراح باشد، متقبل چندین مسئولیت می‌شود تا بتواند پروژه مسکن خود را محقق سازد. به این واسطه است که می‌فهمیم چنین فرصت‌هایی می‌توانند به وسیله شخص معمار فراهم شوند. آراونا با این رویکرد، به حرفه معماری بُعدی جدید بخشید که برای پاسخ‌گویی به نیازهای امروز و چالش‌های آینده این حوزه ضروری به نظر می‌رسید.
الخاندرو آراونا تجلی‌بخش ظهور معماری با دغدغه‌های اجتماعی است. این عامل به خصوص در مبارزه بلند مدت وی با بحران جهانی مسکن و تلاش برای خلق جامعه شهریِ بهتر برای همگان هویداست. او فهم عمیقی از معماری و جامعه مدنی دارد؛ چنان که در نوشته‌ها، فعالیت حرفه‌ای و طرح‌هایش نیز پیداست. مسئولیت معمار اکنون مبارزه برای پاسخ‌گویی بهتر به نیازهای خطیر اجتماعی و انسانی است و الخاندرو آراونا سخاوتمندانه و به روشنی به تمامی این چالش‌ها پاسخ گفته است. به پاس الهام‌بخشی او که با پروژه‌ها و مشارکتش در معماری و انسانیت حال و گذشته ممکن شده؛ الخاندرو آراونا دریافت‌کننده جایزه معماری پریتزکر (Pritzker Architecture Prize) در سال ۲۰۱۶ است.
لینک نوشته : www.pritzkerprize.com/2016/jury-citation
ترجمه : احسان کاخانی
نوشته سپاس‌نامه هیئت داوران در جایزه معماری پریتزکر ۲۰۱۶ اولین بار در گروه معماری کلیاس کویر پدیدار شد.
